Open Monumenten in Nijkerk

Groot Hennekeler, Bloemendaalseweg 2
Dit woonhuis uit de 17de of 18de eeuw ligt net buiten de stad Nijkerk. Het bestaat uit een voornaam gedeelte opgetrokken uit steen en dwars daarop een minder formeel gedeelte dat fungeerde als deel. Deze plek wordt al eeuwen bewoond. In de middeleeuwen bevond zich hier een boerderij die steeds meer versterkt en voornamer werd. De restanten van de voorgangers van het huidige huis zijn nog terug te vinden. Zo is de kelder een onderdeel geweest van de spieker die er in de middeleeuwen stond. Nu is het prachtig gerenoveerd en wordt er in het voorhuis gewoond en gewerkt en in de deel is er ruimte voor kinderopvang. Ook de bijgebouwen zijn gerenoveerd en hebben een maatschappelijke functie gekregen.

Het erf van De Berencamp, Hemmelerweg 1
Tussen 10.00 en 14.00 uur mag u een kijkje nemen op het erf van het prachtige huis de Berencamp. De familie geeft graag uitleg over een en ander. De ingang is tegenover het Ambt van Nijkerk en het best lopend te benaderen.

Het prachtige huis was vroeger een havezate. In de 14de en 15de eeuw waren de twisten tussen de Bisschop van ’t Sticht en de hertog in volle gang. In de buurt van de provinciegrens werd daarom dit versterkte huis op een terp gebouwd. Dit huis was alleen toegankelijk via een toegangsbrug, er lag namelijk een gracht omheen.
De eerste eigenaren van De Berencamp zijn leden van de familie Van Aller. Ook het adellijke geslacht Bentinck heeft het huis lang in eigendom. In de negentiende eeuw wordt het een onderdeel van een boerderij. In 1842 wordt de helft van de havezate afgebroken. In 1898 komen het naastgelegen Salentein en De Berencamp in het bezit van één eigenaar. In het weiland tussen de buitenplaatsen staat een uit ca. 1860 daterende achtkantige bakstenen duiventil in neogotische stijl. Het houden van duiven behoort eeuwenlang, al sinds de Middeleeuwen, tot de ‘heerlijke’ rechten van de adel. De duiven worden voornamelijk gebruikt voor consumptie.
Deze duiventoren wordt onderdeel van de nieuwe parkaanleg. Vanuit Salentein worden namelijk zichtlijnen gecreëerd op het huis De Berencamp, de duiventoren, omliggende boerderijen en het tolhuisje. Daarmee ontstaat een visuele eenheid tussen beide landgoederen. Vanaf 1925 is De Beerencamp in het bezit van de familie Van Haersma de With. Na een grondige restauratie wordt de historische buitenplaats in 2005 een rijksmonument.

Stadhuis, Kolkstraat 27
Het oudste deel van het stadhuis stamt uit 1743. In 1771 gaven de ambtsjonkers opdracht tot uitbreiding. Architect Bolten tekende voor het ontwerp. In dit Rijksmonument worden huwelijken gesloten en vergadert het college van burgemeester en wethouders.
De trouwzaal is open en met de gids kan de noodbestuurspost worden bekeken. In de secretarie zijn heel bijzondere legobouwwerken te zien. William van Beek bouwde de Grote Kerk, het Stoomgemaal en de Appelse Molen.
Verder is er informatie over de bestemming van dit monument.

Grote- of St. Catharinakerk, Holkerstraat 1
De Nederlands-Hervormde kerk is in de loop van de 13e eeuw gestart. De kerk was tot aan de Reformatie rooms-katholiek, en heet de Grote of St. Catharinakerk. Veel details herinneren aan de tabaksteelt. Het orgel geniet bekendheid en stamt uit 1756.
Extra: kinderen mogen onder begeleiding het orgel bespelen tussen 10 – 15 uur. Om 15 uur start een orgelconcert.

Toren en Carillon, Holkerstraat 1
De mooiste toren van Nederland is gebouwd in 1776. Een jaar later werd het prachtige carillon erin gehangen. De toren in barokstijl is bijna 60 meter hoog. Als versiering zijn tabaksbladeren verwerkt. De 18e eeuw was de Gouden Eeuw van Nijkerk.

Museum Nijkerk, Venestraat 16
Museum Nijkerk is gehuisvest in het laatmiddeleeuwse Gasthuis. Later zat hier o.a. de Latijnse school. In 1731 vond een grootschalige restauratie plaats. Na een brand in 1977 werd het pand, een Rijksmonument, in oude luister hersteld.
Extra: expositie Op Reis! + wandelen met de gids over de voormalige Zuiderzeestraatweg; vertrek om 10.30 en 13.00 en 14.30 uur vanaf museum, kaartje € 5,–, duur 1 à 1,5 uur.

Catharinastraat 3, Tweede Pastorie
Het voorname herenhuis is gebouwd tussen 1850 en 1875. Rechts onderaan overkluist het huis de beek waaran Nijkerk is ontstaan. In de sluitsteen staat 1754. Nu is het Streams Huis van Gebed en staat het in verbinding met Verlaat 1-3 via een binnentuin.

Verlaat 1-3 (openstelling via Catharinastraat 3)
Verlaat 3 is een oorspronkelijk 19de-eeuws winkelpand met een bijzondere winkelpui in de Jungendstil van het begin van de 20ste eeuw. Dit soort puien komen in Nijkerk niet veel voor.
Verlaat 1 is in dat opzicht iets ingetogener maar heeft ook nog een fraai bovenlicht boven de voordeur.
De twee panden zijn samengevoegd en grondig gerenoveerd en is het nu onderdeel van Stichting Streams.

Koetshuis (kantoor Middenduin), Langestraat 35
In 1703 heeft de familie van Delen het prachtige herenhuis laten bouwen. Mogelijk hebben ze dit gedaan rondom een oudere kern. De familie van Delen was van adel en grootgrondbezitter. Zij leverden ook een ambtjonker aan Nijkerk. Ambtjonkers waren in 17de en 18de eeuw de bestuurders van het ‘ambt’ Nijkerk.
Bij de poort zie je twee kanonslopen staan. Volgens de overlevering dateren de  kanonnen uit de Tachtigjarige Oorlog tussen Nederland en Spanje (1568-1648). Het is onbekend waarom ze hier staan.
In het begin van de negentiende eeuw was het pand in gebruik als Heerenlogement en later als stopplaats voor de postkoets die van Amersfoort naar Zwolle over de Zuiderzeestraatweg reed.
Bij zo’n statig herenhuis horen natuurlijk een koetshuis en stallen. In 2008 heeft er een uitgebreide restauratie plaats gevonden en is het koetshuis verbouwd tot kantoor.
Het kantoor/koetshuis is te bezichtigen. Bij de entree verwelkomt de voorzitter van Stichting Oud Nijkerk u met de oude verhalen. Binnen kunt u de oude put nog zien.

Tip:

1. Sportieve wandeling op historische grond: het 4000-stappenpad. Flyer bij VVV en museum of klik hier voor PDF.
2. ERErondje, een wandeling ter ere van 11 vrouwen uit de geschiedenis van Nijkerk. Flyer bij VVV en museum of klik hier voor PDF.

Open Monumenten in Nijkerkerveen, Appel en aan het water:
Open Monumenten in Hoevelaken:
Kijk ook eens op www.openmonumentendag.nl